Inspetores no Auditores Diskute Proposta Esbosu ba Servisu GIA

Inspetores no Auditores sira Kinta-feira, 18 Setembru 2025 hala’o reuniaun regular trimestralmente ho inspetores no auditores husi liñas ministeriais, instituisaun direta no indireta sira ba datoluk ho tema prinsipal “análize no konsolidasaun ba estatutu kareira inspetor no auditor sira hodi hametin governasaun no transparensia iha setór administrasaun públiku” iha tinan 2025, iha auditóriu Kay Rala Xanana Gusmão, iha Ministériu Finansas, Aitarak-Laran, Dili.

Iha abertura, Inspetor Jeral Estadu Francisco de Carvalho,  hatete esbosu Dekretu Lei ne’e, sei deside husi Governu liu husi reuniaun Konsellu Ministru maibé, importante maka Inspetores propoin esbosu dekretu lei ho konteúdu ligadu ba servisu inspetores no auditores nian atu hadia no solusiona inspesaun interna. Enkontru Regular ne’e Importânte tebes hodi halo análize no halo konsultasaun husi Esbosu du Dekretu lei ne’e atu define kona-ba rekursus umanus liu-liu ba Inspetores no Auditores sira.

IGE husu, atu inspetores halo kontrolu no fiskalizasaun ida ministériu no instituisaun Governu sira liliu ba ministériu boot sira atu haree ba iha uzus patrimóniu estadu ho loloos, ezekusaun orsamentu alokadu tuir programa definidu presiza iha servisu kontrolu ida ativu husi ispetores sira hodi kontrola ezekusaun orsamentu. Iha reuniaun ne’e husu atu hato’o mós situasaun sira ne’e hodi solusiona.

Prezidente Interinu Komisáriu KFP ba Portfóliu Pensaun no Reforma, Fausto Freitas da Silva iha abertura hatete, wainhira iha Nasaun ka Estadu nia laran Inspetoria halo servisu di’ak maka sei asegura boa-Governasaun, tenke iha inspesaun di’ak no hodi prevene korupsaun, mal administrasaun, haree tuir jestór sira atu ezekuta orsamentu tuir planu. Tanba ne’e Inspetores tenke halo servisu inspesaun internu tuir ninia kompeténsia, di’ak no forte, relata relatóriu ho transparensia, labele sadere ba kór, profisional no atempada .

Esbosu Dekretu lei ne’e mós, oinsá halo kapasitasaun no formasaun, define grau no remunerasaun. Tanba ne’e wainhira servisu hanesan inspetores tenke brani halo desizaun ba loos no sala, dehan Prezidente Interinu KFP, Fausto Freitas da Silva Liurai Taci.

Inspetoria Jeral Estadu eziste iha tinan 2001 to’o agora no reuniaun ho durasaun loron ida no partisipa husi Inspetores, Auditores inklui forsa de traballu kada instituisaun.

Iha reuniaun trimestral ne’e ekipa aprezenta esbosu dekretu lei inspesaun no auditoria husi artigu ida por ida, hodi diskute no apresia hodi enkamiñaba iha Konsellu Ministru.