KFP Alerta: Evita Violensia No Asédiu Iha Fatin Servisu Públiku

Diseminasaun ne’e atu hafanun funsionáriu sir nia hanoin atu tau aas disiplina, valoriza dignidade ema ida-idak nian hodi armoniza naran Funsaun Públika. Atu hamenus problema no tane aas instituisaun nia naran nu’udar funsionáriu públiku.

Iha komisáriu asuntu disiplinar, Fausto Freitas da Silva ninia intervensaun iha atividade diseminasaun ne’e katak, funsionáriu sira evita violensia no asédiu seksual, no ida-idak treinu nia matan labele piska ba maluk sira ne’ebé iha fatin servisu.

“Wainhira ema ida ne’ebé ho piska matan ka lamas nia isin lolon ema ida nian, nia la aseita ne’e mosu ona problema, nia levanta ba superiores sira hakarak ka lakohi tenki ba hatan iha diresaun disiplinar ka parte ida ne’ebé tenta ne’e nia mós hakarak la mosu problema maibé, lakoi ne’e problema se nia tauk atu hasai nia husi servisu nia oferese aan wainhira deskobre husi nia família ka ema seluk hamosu ona problema ne’e. Se nia hatene tau aan respeita hirarkia no respeita família ida-idak nian hodi kria ambiente, armonia liu husi prevene aan antisipa kria problemas ne’ebé hamonu ita ba buat sira ne’ebé monu ba violensia no asédiu seksual. Buat hirak ne’e nia xave mak tau aan ho disiplina respeita ema seluk nia direitu tane aas dignidade ema nian, ne’e evita ona problemas hamosu harmonia iha servisu fatin ne’ebé de’it”, esplika Komisáriu KFP, asuntu disiplinar Fausto Freitas da Silva iha Maliana, munisípiu Bobonaro iha kuarta feira, (16/11/2022).

Komisáriu Komisaun Funsaun Públika alerta lia hirak ne’e ba funsionáriu sira katak, buat hirak ne’e nia xave tau aan ho disiplina respeita ema seluk nia direitu no tane aas dignidade ema nian, ne’e evita ona problemas no hamosu armonia iha servisu fatin iha ne’ebé de’it.

Reprezentante ILO/ Foto Media CFP

Reprezentante ajénsia International Labour Organization (ILO) Domingos Natividade  iha ninia aprezentasaun matéria ne’e hateten, atu prevene hahalok ne’ebé liga ho violasaun no asédiu iha servisu fatin Funsaun Públika, atu nune’e funsionárius sira respeita direitu no dignidade ema ida-idak nian tuir prinsipiu fundamental konvensaun internasional nian, proteje setór hot-hotu ba ekonomia formal no non formal.

Tuir konvensaun númeru 190 no ho rekomendasaun 206 katak, proteje ema hotu livre husi violensia saida de’it ne’e abranje ba ema iha mundu tomak, fó liberdade ba ema hot-hotu asesu traballu, livre husi tendensia moral ka psikolójikamente, aseasas, la haree ba rasa ka riku eh kiak, matenek eh beik, ba ema hotu moris livre no determina envolve aan iha mundu traballu tuir kapasidade no regras Estadu ne’ebé eziste.

Nune’e, iha tempu hanesan reprezentante ALFeLa, tuir ninia dadus durante ne’e ALFeLa fó asistensia legal ba ema vítima sira violensia no asédiu ne’e makas tebes.

“Durante ne’e ALFeLa fó asistensia legal iha edukasaun no advokasia ba Ministériu Justisa, ho tipu violensia sira hanesan violensia doméstika, violasaun seksual, abuzu seksual hasoru feto no labarik feto, insestu no kestaun interligadu seluk. Nune’e ALFeLa ajuda vítima isra ba asaun, hahalok sira aat ne’ebé halo hasoru sira ne’e hatudu dalan loos ba sira hodi hetan justisa formal to’o prosesu tribunal nian.

Dala barak tuir keisas sira ne’ebé mak iha hasoru feto no labarik feto ho kestoens ligadus hanesan violensia seksual ka asédiu ne’e akontese iha fatin ne’ebé de’it, hanesan iha uma laran, iha eskola, servisu fatin halo ema sai vítima, se mak hatene bele hatoo provas no tenki hato’o keisas ba autoridade hodi prosesa ba dalan legal,” esplika Antoninho Marques reprezentante ALFeLa.

Iha diseminasaun ne’e orador sira aprezenta kona-ba Introdusaun “Eliminasaun Violensia no Asedio iha Mundu Traballu husi ILO, Lae ba Asediu Sexual & Chatbot Roza no Prosedimentu Disiplinar husi xefe rekursu umanus KFP, Politika no Estrategia SEII hapara “Gender Base Violence” aprezenta husi pontu fokal SEII, Papel Sosiedade sivil hodi kombate “Gender Base Violence” aprezenta husi Diretora Ezekutiva ALFeLa.

Atividade ne’e kompostu husi ekipa konjunta husi Komisaun Funsaun Públika, SEII, Ajensia internasional ILO no ALFeLa hala’o diseminasaun violensia no asediu sexual iha munisípiu Bobonaro, ho objetivu atu fo informasaun ba funsionárius públikus oinsá atu evita violensia no asédiu iha fatin servisu públiku no privadus atu respeita malu entre feto ho mane iha fatin ida ne’ebe servisu ba, esplika Komisaun ba funsionárius munisípiu Bobonaro ne’ebé marka prejensa iha diseminsaun violensia no asédiu seksual ne’e ho total nain 69, kompostu husi feto 16 mane 53 la inklui funsionárius mai husi postu administrativus.

Xefe Dept. Pensaun no Reforma KFP Aprezenta Matéria Lae ba Asédiu Seksual iha FP/Foto Media CFP